XX-lecie Międzywojenne

Ramy czasowe i charakterystyka epoki:

  Dwudziestolecie międzywojenne, jak sama nazwa epoki wskazuje, zamyka się w latach 1918 – 1939. Jest to niezwykle ważny okres dla Polski, która po ponad stu latach wreszcie odzyskała upragnioną niepodległość. W nowym, odrodzonym i wolnym państwie zaczęła rozwijać się kultura i literatura. Na początku największą rolę odgrywali pisarze tzw. starego pokolenia, czyli ci, którzy tworzyli jeszcze w okresie Młodej Polski. Dwudziestolecie międzywojenne nie jest jednak okresem zupełnie jednorodnym. Najczęściej historycy literatury wyróżniają w nim dwa okresy: lata dwudzieste – okres tzw. jasny i lata trzydzieste – okres tzw. ciemny. W pierwszym okresie dominuje optymizm, radość, wiara w przyszłość, które spowodowane były przede wszystkim szczęściem z odzyskanej niepodległości. Wtedy też pojawia się najgłośniejsza grupa poetycka dwudziestolecia, Skamander, której twórcy proponują tematykę błahą, piszą do prostego człowieka i posługują się niskimi gatunkami. Kolejna grupa poetycka, Awangarda Krakowska, stawia na eksperyment literacki, fascynuje się wszystkim, co nowoczesne, burzy konwencje literackie i łamie zasady gatunkowe, opierając się na prowokacji literackiej. W prozie lat dwudziestych dominuje przede wszystkim polityka i rozważania nad kształtem politycznym nowego państwa.

Pojęcia związane z epoką:

• Witalizm - pogląd, wedle którego, „biologiczna natura człowieka okazuje się wystarczającą racją istnienia, uzasadnia sens ludzkiego życia”.

• Katastrofizm - wyraża ona przekonanie o nieuniknionej katastrofie, zagładzie świata i całej cywilizacji, upadku wszelkich wartości.

• Ekspresjonizm - termin został po raz pierwszy użyty przez malarza francuskiego J.A.Hervè, który w ten sposób określił swoją twórczość. Dzieło ekspresjonistyczne ma oddziaływać na odbiorcę, na jego emocje, uczucia i psychikę.

• Futuryzm - jest kierunkiem w sztuce. Uznawany jest za jeden z najbardziej awangardowych i antytradycyjnych, ponieważ twórcy „patrzą w przyszłość”, odrzucając przeszłość i rezygnując z tradycji.

• Dadaizm - ruch w sztuce, którego nazwa pochodzi od słowa „dada”, które zupełnie przypadkowo wybrał rumuński poeta. Dadaizm najprawdopodobniej był reakcją na absurd i bezsens wojny oraz nacjonalizm w niektórych krajach europejskich. Dadaizm był ruchem awangardowym, który przede wszystkim opierał się na chaosie, dowolności, nonsensie, absurdzie.

• Nadrealizm (surrealizm) -  to kierunek w sztuce. Miał być buntem przeciwko realizmowi i racjonalizmowi w sztuce. Dlatego też często obrazy surrealistyczne stoją na pograniczu snu i jawy, pokazują fantazje, halucynacje, wizje oniryczne.

• Abstrakcjonizm - Podstawową cechą charakterystyczną abstrakcjonizmu jest odrzucenie wszystkiego, co ma bezpośredni związek z tym, co rzeczywiste, empiryczne.

• Kubizm - narodził się z fascynacji jego twórców sztuką staroiberyjską i afrykańską. Każdy przedmiot na obrazie kubistycznym zostaje wpisany w kształt kostki (czyli sześcianu), a także rozbity na wiele mniejszych płaszczyzn, które pokazywane są w najrozmaitszym oświetleniu. Wszystko ma postać bryły, kubiści odrzucili również perspektywę, posługiwali się deformacją, abstrakcją, kolażem.